ضعف عضلانی در سالمندان

از دست دادن قدرت عضلانی بدن را ضعف می گویند به این معنی که فرد یا سالمند تمام سعی اش را می‌کند اما نمی ‌تواند به‌طور عادی عضله‌ اش را تکان دهد. ولی گاهی اوقات اشتباه گرفته می شود مثلاً بسیاری از افراد و یا سالمندان زمانی که خسته هستند یا حرکت آن ‌ها به علت درد و سفتی مفاصل محدودیت دارد، می‌گویند که احساس ضعف دارند. ضعف عضلانی می‌تواند نشانه‌ای از اختلال در عملکرد اعصاب باشد.

مراقبت سریع پزشکی اهمیت دارد چون ضعف همراه با یک علامت هشداردهنده می‌تواند به‌سرعت بدتر و موجب ازکارافتادگی دائمی به خصوص در سالمندان شود. افرادی که علائم سکته مغزی دارند باید فوراً به پزشک مراجعه کنند زیرا درمان سریع امکان از دست دادن عملکرد و حواس را کاهش می‌دهد.

چگونگی پیشرفت ضعف عضلانی

برای سالمندی که به طور ارادی ماهیچه ‌اش را تکان می ‌دهد انقباض ارادی ماهیچه نامیده می‌ شود، مغز باید سیگنالی بفرستد که مسیر حرکتش به این شکل است :

·        مغز

-         از طریق سلول ‌های عصبی در ریشه مغز و نخاع

-         از طریق اعصاب از نخاع به عضلات یا اعصاب محیطی

-         در ارتباط بین عصب و عضله یا محل اتصال عصب

ضعف عضلات زمانی در فرد خصوصا سالمندان  ایجاد می‌ شود که یک بخش از این مسیر، مغز، نخاع، اعصاب، عضلات، یا ارتباط بین آن ‌ها، آسیب ‌دیده است. ضعف (به ‌طور ناگهانی یا تدریجی) امکان دارد بر همه‌ی عضلات بدن و یا تنها بر بخشی از بدن درسالمندان تأثیر گذارد.

علائم ضعف عضلانی

علائم ضعف عضلات بستگی به این دارد که کدام عضلات تحت تأثیر قرارگرفته است. بعنوان مثال، وقتی ضعف بر عضلات قفسه سینه تأثیر می‌گذارد، امکان دارد افراد یا سالمندان مشکل تنفس داشته باشند. هنگامی‌که ضعف بر عضلات کنترل‌کننده‌ چشم تأثیر می‌ گذارد، سالمندان ممکن است دوبینی پیدا کنند.

ضعف عضلانی کامل باعث فلج در سالمند می ‌شود. سالمندان ممکن است بسته به آنچه موجب ضعف می‌ شود، علائم دیگری داشته باشند. ضعف اغلب همراه با اختلال در حس، مانند بی‌ حسی دست ‌وپا، احساس سوزن سوزن شدن، و خواب‌رفتگی همراه است.

عوامل نگران کننده در افراد وسالمندانی که به ضعف عضلانی مبتلا هستند عبارتند از:

-         مشکل در تنفس

-         از دست دادن توانایی راه رفتن

-         ضعفی که ظرف مدت چند روز شدت پیدا کند.

-         زمان دراز کشیدن در بالا بردن سر مشکل دارند.

-         مشکل در جویدن، صحبت کردن، یا بلع

علل ضعف عضلات بسته به اینکه آیا ضعف عمومی است یا تنها بر عضلات خاصی تأثیر می‌گذارد، متفاوت است.

دلایل شایع ضعف عمومی

امکان دارد کم شدن آمادگی جسمانی عمومی ناشی از بیماری یا کاهش ذخایر فیزیکی (سستی)، مانند کاهش توده عضلانی، تراکم استخوان، و توانایی عملکرد قلب و ریه‌ها، به‌خصوص در افراد سالمند باشد.

از دست دادن بافت عضله (هدر رفتن، و یا آتروفی) به دلیل عدم فعالیت یا استراحت در رختخواب (مثلاً در آی سی یو برای مدت طولانی.

آسیب به اعصاب به علت یک بیماری یا آسیب شدید ، مانند سوختگی‌های شدید و گسترده

اختلالات خاص عضلانی، مانند کسانی که به دلیل مصرف بیش ‌از حد الکل سطح پتاسیم بدنشان کم است، یا استفاده از کورتیکواستروئیدها.

استفاده از مواد مخدر برای فلج عضلات به‌عنوان ‌مثال، برای بی‌حرکت نگه‌داشتن افراد در حین عمل جراحی یا در حالی‌که دستگاه تنفس مصنوعی دارند.

شایع ترین  علتهای ضعف عضلات خاص (مثل ضعف دست وپا):

-         اعصاب تحت فشار، همان طور که در سندروم تونل کارپال رخ می دهد.

-         ام اس

-         سکته مغزی که از دلایل شایع در اثر ضعف بر یک طرف بدن سالمند می باشد.

-         کم شدن قند خون هم باعث ضعف می شود که بعد از درمان هیپوگلیسمی یا همان کم شدن قند خون، هم برطرف می شود.

-         پارگی دیسک یا فتق در ستون فقرات

-         بسیاری از سالمندانی که فکر می کنند دچار ضعف عضلات هستند، در واقع فقط خسته هستند. علت شایع خستگی عبارت است از یک بیماری شدید، سرطان، عفونت مزمن مثل HIV، هپاتیت، یا مونوکلئوز، نارسایی قلبی، سندرم خستگی مزمن، کم خونی، فیبرومیالژیا، اختلالات خلقی مثل افسردگی.

-         فشار روی نخاع که امکان دارد نتیجه سرطانی سرایت کرده به نخاع باشد.

-         امکان دارد در افراد مبتلا به تشنج، یک طرف از بدن بعد از اینکه تشنج توقف کرد دچار ضعف در اندام ها شود.

درمان بیماری

با شناسایی علت بیماری ضعف عضلانی امکان درمان وجود دارد. اگر ضعف به‌ طور ناگهانی شروع و باعث اختلال در تنفس شود، باید تنفس مصنوعی داده شود. فیزیوتراپی و کاردرمانی سالمندان به بهبود ضعف دائمی آنها کمک می‌کند و از دست دادن عملکرد را جبران می‌نماید. فیزیوتراپی  به سالمندان کمک می‌کند تا قدرت عضلانی‌شان را حفظ کنند و حتی گاهی قدرت را بازیابند.

ضروریات برای سالمندان

با افزایش سن مقدار بافت ‌های عضلانی و قدرت عضلانی در سالمندان کمتر می شود. این تغییرات تا حدودی به این دلیل به وجود می آید که  فعالیت و تحرک سالمندان کمتر می ‌شود و همچنین تولید هورمون‌ های تحریک‌کننده توسعه عضلانی کاهش می ‌یابد.

در نتیجه سالمندانی که به علت بیماری در بستر هستند و فعالیت بدنی ندارند بیشتر در معرض بیماری ضعف عضلانی اند به خصوص در اندام های دست و پا. در مقایسه با افراد جوان ‌تر، در سالمندان شروع بیماری باعث آغاز تحلیل بافت و قدرت عضلانی می ‌شود و در طول دوره‌ بیماری از دست دادن بافت عضلانی با سرعت بیشتری اتفاق می ‌افتد.

مواد مخدر علت شایع دیگر بیماری ضعف عضلانی در سالمندان است زیرا سالمندان داروهای بیشتری مصرف می‌ کنند و در نتیجه بیشتر مستعد ابتلا به عوارض داروها هستند. هنگام ارزیابی سالمندانی که ضعف عضلانی دارند، پزشکان بر عواملی که ضعف عضلانی ایجاد نمی‌ کنند هم تمرکز می ‌کنند مثلاً شرایطی که تعادل، هماهنگی عضلات، دید یا تحرک را مختل یا حرکت را دردناک می ‌کنند..

امکان دارد سالمندان به ‌اشتباه اثرات ناشی از شرایط ذکر شده را ضعف اعصاب توصیف کنند. صرف ‌نظر از آنچه باعث ضعف می ‌شود، فیزیوتراپی معمولاً به بهبود عملکرد سالمندان کمک می‌کند.

 کلام آخر :

-         ضعف عضلانی واقعی در سالمندان تنها زمانی بوجود می آید که قسمتی از مسیر لازم برای حرکت ارادی از مغز به ماهیچه ها دچار اختلال عملکرد شود.

-         فیزیوتراپی معمولا در حفظ قدرت عضلانی بدون توجه به خاطر ضعف خصوصا در سالمندان، مفید است.

-         بیشتر سالمندان هنگامیکه احساس خستگی دارند و یا حرکت آن ها به خاطر درد دچار محدودیت شده است به اشتباه حس می کنند که احساس ضعف دارند.

-         پزشک می تواند تعیین کند که واقعا مشکل سالمندان ضعف عضلانی است یا خیر و براساس علائم و نتایج حاصل از معاینات فیزیکی، علت ضعف را تشخیص دهند.

-         در صورتی که ضعف شدید طول چند روز یا چند ساعت شدیدتر می شود و یا اگر سالمند هر یک از علائم هشداردهنده در ارتباط با ضعف عضلات داشته باشد احتیاج هست به متخصص مراجعه شود.

موسسه پرستاری مهرگان

پرستار نوزاد